1 OCAKTAN İTİBAREN CEZALAR KAPIDA

Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili olan Çalışma Bakanlığına bağlı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı 2014 yılı için denetim yapılacak sektör ve alanları belirledi.
2014 yılında denetimleri 1.100 kişilik bir müfettiş ekibi yapacak. Çalışma Bakanlığı bu denetimler öncesinde şu sıralar toplam 15 ilde işverenleri yapılacak denetimler konusunda bilgilendiriyor. Bu bilgilendirmeye rehberlik hizmeti adı verilmiş. Yani ceza yazmadan son bir kez daha uyulması gereken konular işverenlere anlatılıyor.
İlk olarak sosyal denetimler olarak adlandırılan, İş Kanunu’ndan kaynaklanan işyeri yükümlülükleri bakımından denetimler yapılacak. Bu denetimler kapsamında özellikle işyerlerinin çalışma sürelerine uyup uymadıkları, fazla çalışma yapan personele ilişkin haklar, ara dinlenmelerinin düzgün yapılıp yapılmadığı gibi konular bu yıl işyerlerinde sorgulanacak.
Lokanta ve hazır yemek imalatı yapan işyerleri, dinlenme tesisleri ilk denetime gidilecek işyerleri. Çalışma Bakanlığı hazırladığı denetim planında ayrıca gemi yapımı, deniz taşımacılığı ve ardiye ve antrepoculuk işkolunda faaliyet gösteren liman işyerleri, kargo hizmeti veren işyerleri, fizik tedavi ve rehabilitasyon merkezleri, hazır beton, tuğla-kiremit, gübre-yem, mermer ocakları ve işleme tesisleri ile 50’den fazla çalışanı bulunan tarımsal işletmelerin denetimini de ilk planda gerçekleştirecek.

‘Çok tehlikeli’ öncelikli
Çalışma Bakanlığının ikinci denetim alanı işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği bakımından denetimi. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu işyerlerine çok sayıda yeni yükümlülük getirdi. İş Teftiş Başkanlığı bu kapsamda denetime gidecekleri sektör ve alanları belirledi.
İş sağlığı ve güvenliği yönünden, yer altı ve yerüstü maden işletmeleri, mobilya sektörü, tarım sektörü, atık su arıtma tesisleri, yapı işyerleri, büyük inşaat işyerleri, elektrikli teçhizat imalatı, fabrikasyon metal ürünleri, kimyasal ürünler imalatı, mineral ürünler imalatı, patlayıcı madde imalatı, kimyasal gübre ve azot bileşiklerinin imalatı, motorlu kara taşıtı imalatı, makine ve ekipman imalatı, parlayıcı ve patlayıcı kimyasalların depolanması, tekstil ürünlerinin imalatı, kağıt ürünlerinin imalatı alanlarında denetimler başlayacak.

2013’te 2 milyon işçi denetlenmiş

İş Teftiş Kurulu Başkanlığı 2013 yılında 23 bin 138 teftiş gerçekleştirilmiş. Bu teftişlerin 14.367’si iş mevzuatı bakımından, 8.771’i iş sağlığı ve güvenliği kapsamında yapılan teftişler.
Yapılan teftişler kapsamında işin yürütümü yönünden 1 milyon 350 bin işçiye ulaşılmış. İş sağlığı ve güvenliği açısından bakıldığında bu rakamın 825 bin kişi olduğu görülüyor. 2 milyondan fazla işçi yani toplam çalışanların yüzde 10’una yakın bir bölümünün durumu yapılan denetimlerle sorgulanmış.
İş Teftiş Kurulu Başkanlığı geçtiğimiz yıl toplam 85 milyon TL idari para cezası uygulamış. 6 bin 354 işyeri çeşitli nedenlerle idari para cezası ile karşılaşmış.

En çok ‘kayıtdışı’
Geçtiğimiz yıl yapılan denetimler çerçevesinde en büyük problemin kayıtdışı işçi çalıştırmak olduğu görüldü. İşyerlerine uygulanan idari para cezalarının önemli bir bölümü sigortalı bildirimlerinin SGK’ya yapılmaması ve kayıtdışı istihdama yönelik. Kayıtdışı istihdamı önlemeye yönelik kapsamlı çalışmalara rağmen ne yazık ki, halen kayıtdışı istihdamın devam ettiğini görüyoruz. Bu bakımdan denetimlerin sürmesinin ve kapsamının genişlemesinin yararlı olacağını söylemek gerekir.

1.235 ölümün 433’ü servis kazalarından

İş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılan teftişlerde 271 iş kazasında 360 çalışanın etkilendiği görülmüş. Ne yazık ki, 160 çalışan iş kazası sonucu hayatını kaybetmiş, yaralanma ve uzuv kaybı ile sonuçlanan kazalarda ise 200 kişi etkilenmiş. Ancak bu rakamlar sadece denetimlerde ortaya çıkan rakamlar.
2013 yılında en az 1.235 çalışan iş kazası sonucu yaşamını yitirmiş. Bu iş kazalarında 59 çocuk işçi, 103 kadın işçi hayatını kaybetmiş. Dolayısıyla iş kazaları açısından tablonun teftiş raporlarında belirtilenden daha karamsar olduğunu söylemek mümkün.
İş kazaları sonucu yaşanan ölümler içerisinde göçmen işçilerin de bulunması önemli. 2013 yılında 22 göçmen işçi iş kazası sonucu yaşamını yitirmiş. 22 kişiden 10’u ise Suriyeli.
Kazaların nedenlerine bakıldığında, 49 kazanın düşen cisimlerin çarpıp devrilmesi, 45’inin ise makineler nedeniyle yaşandığı görülüyor. Ölümle sonuçlanan iş kazalarının en önemli nedeni trafik ve servis kazaları. 2013’de gerçekleşen 1.235 ölümün 433’ü bu nedenle olmuş. Düşme, ezilme, patlama ve elektrik çarpması da ölümle sonuçlanan iş kazalarının önemli nedenleri arasında yer alıyor.
Geçtiğimiz yıl 50 ve üzeri çalışanı bulunan tüm işyerleri ve çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinin iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminden hizmet alma zorunluluğu yürürlükteydi. Bu çerçevede iş güvenliği uzmanı bulundurması gereken 3.439 işyerinden 239’u iş güvenliği uzmanı bulundurmaması nedeniyle idari para cezası ile karşılaşmış. İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurmadığı için kesilen idari para cezasının miktarı 1.1 milyon TL. Dolayısıyla işyerlerinin bir an önce iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinden hizmet almaya başlamaları gerekiyor.